Durbindagi kuzatuvlarim
I
Erta-kech hayotda qovrilsam gamga,
Zamon dolgalari tolitsa ruhim.
Nima bor men uchun yorug olamda,
Oromdan suyumli,oromdan muhim.
Shul sabab durbindan tikilib birpast,
Jimjit olislarga boqaman payvast.
II
Kozimga korinar sokin boglarda,
Za'faron tus olgan bargi xazonlar.
Shunday ma'sud otgan yolgiz choglarda,
Sizni qumsamayman men qadrdonlar.
Har galda ozimdan sorayman nega,
Biroq savollarim qolar beega.
III
Zamharir muzliklar jarlar qarida,
Tepakal toglarning boshlarida qor.
Yal-yal shafaqlardan balki narida,
Yovuq chaqinlarning salobati bor.
Balki botayotgan quyosh nurida,
Sehr bor kormagan inson umrida.
IV
Bejiz qozgatmagay hayratim dostim,
Quyoshning bu ajib lovlanishlari;
Yogib otgandan song yomgirlar sim-sim,
Kamalak nurlarning tovlanishlari
Bu rangin manzarni suyaman ajab,
Sirli hissiyotlar tuyaman ajab.
V
Pardek bulutlarning ochiq toshiga,
Choqmordek botishgan qirra qoyalar.
Vahshiy qiyofanggiz goho kishiga,
Uygotgani rostku ulug goyalar.
Ulugvor maqsadlar, ulugvor ishlar,
Nega meni qamrar mayda tashvishlar.
VI
Nega men chekaman bu qadar azob,
Nega men titrayman buncha jonsarak.
Shundan yuragimda qutqu iztirob,
Shundan yuragimda sevinch bedarak.
Shundan qirchillama yoshimda mening,
Ajal aylanadi boshimda mening.
VII
Bir dam topolmasdan kongilga taskin,
Qaygular ichida nechun botaman.
O, durbin, ozimni unutib bukun,
Dilxasta, xazonlar ichra yotaman.
Endi kelolmayman bir dam hushimga,
Dengizlar shovqini kirar tushimga.
VIII
Tofonlar qalbimni tirnagan soroq,
Shamollar girdobga aylangan quyun.
Isroil-Falastin, AQSH va Iroq,
Dunyoning ishlari hamon ot oyin.
Men esa oylayman boqqancha oyga,
Qaydan kelgan edim, ketaman qayga.
2003-2004.
***
Qaylardasan sevgili jonon,
Yuragimni qon qildi hijron.
Bilmam hozir ne kechar holing,
Mendan olis nechun visoling.
Iztirobim qay dilga yoray,
Kimga boray, kimdan axtaray.
Seni izlab sohillardan o,
Dengizlarda suzayinmi yo.
Yo dashtlaru-qirlarni kezib,
Hayqiraymi olamni buzib.
Togu-toshni tutaymi makon,
Mashrab kabi bolib lamakon.
Nechun jimsan, nechun bu alfoz,
Men tarafga bermaysan ovoz.
Nahot sonik tovushim mening,
Dilginangga etmagan sening.
Yoki sevgim rad etganmisan,
Va abadga bad etganmisan.
Ne bolsa ham kongil ardogim,
Men ovvora izlagan chogim.
Shunda bolsang gar haqiqatdan,
Ogoh qilib bor haqiqatdan,
Dardingni ayt, muddaongni ayt,
Qaytib kelmas boshqa bunday payt.
2005.
Onamga xat.
Qadrdonimsiz,
Meni jonajon;
Xudo asrasin,
Sizni onajon.
Men sizdan olis,
Uzoqlardaman.
Goh erkin, gohi
Tuzoqlardaman.
Soginsam sizni,
Bora olmayman.
Ozgaga kongil,
Yora olmayman.
Yuragim ochsam,
Dil dardim ogir.
Hayot bunchalar,
Dilgir va olgir.
Yoqsa o meni,
Ne xudo urdi.
Jondek dostlarim,
Mendan yuz burdi.
Diloromlarim,
Tashlab ketdilar.
Qaboqlarimni,
Yoshlab ketdilar.
Alal-oqibat,
Yolgiz qoldim men.
Bor alamimni,
Maydan oldim men.
Umrim bema'ni,
Ne topdim oxir.
She'riyatimdan,
Ozga yoq sohir.
Yaxshiyam siz bor,
Menga jonajon.
Xudo asrasin,
Sizni onajon.
2006.
Maslahat.
(hazil)
Onasini korib qizini ol.
(Ozbek xalq maqoli)
Burungi odamlar ajab qiziq-da,
Ishq desa ozini ming kuyga solgan.
Lekin oshalar ham aqlini yigib,
Onasini korib qizini olgan.
Endi u qoidalar otmaydi bizga,
Hozir zamon ogir ozing bilasan.
Badavlatmi-yoqmi otasini kor,
Onasini korib nima qilasan.
2003.
***
Noyabrning rutubat bosgan,
Elvakezik tonglari namgin;
Bunda sensiz bir o`zim yolgiz,
Derazadan boqaman gamgin.
Tashqarida makkapoyada,
Don tergilar kurka-tovuqlar.
Sen kelmaysan nechun azizam,
Yuragimdan o`tdi sovuqlar.
Patsiz bo`ynin cho`zgancha ko`kka,
Qichqiradi galati biroz.
Tuni bilan yomgir to`ldirgan,
Togoradan suv ichgan xo`roz.
Anor quyi ko`lmak hovuzda,
O`rdaklarning nafasi sokin.
Bultur o`lgan bedanalarning,
Shiftga osiq qafasi sokin.
Unio`chganbogdagichinor,
Shaldiroqli barglarin to`kkan.
Hamma narsa shunday shikasta,
Mungaygan va qayguga cho`kkan.
Sen shularni ko`zga ilmasdan,
O, azizam jim ketasanmi?!
Men ko`rmagan olis shaharda,
Shu tuyguni his etasanmi?!
Bagritoshlik shuncha bo`lsa gar,
Ayt men qanday beraman bardosh.
Avvallari sen bor paytidek,
Yoritmasa osmonni quyosh...
2005.
Aksioma
Xiyonat qilmaydi juftiga oqqush,
Ko`zini o`ymaydi qarga-qargani;
Ming bir azob bilan tuqqanidan so`ng,
Bo`riga topshirmas sovliq barrani.
Ey sen qavmdoshim bo`lgan odamzod,
Gultojlikka da'vo qilding har fursat.
Etar, kibrlanib yurgandan ko`ra,
O`rnak bo`ladigan xislating ko`rsat.
2002.
Togdagi uyda.
Shamol turdi dahshat naqadar,
Qor quyunni qildi chirpirak.
Yomgir quyib paydarma- paydar,
Dovul qoqdi momaguldirak.
Derazada turgan shagamni,
O`chirdiyu oniy bir suron.
Olis uyda yiroq kulbamni,
Tomlarini uchirdi bo`ron.
Ne qilardim hammaga kelgan,
Ko`rgilik shu: nadomat, afsus.
Hisor togda bilmagan-bilgan,
Tayyorgarlik ko`rmagan maxsus.
Taskin topmay ko`nglimga huyt-hayt,
Yomgir tunda bo`ldim ovvora.
Tog yo`lidan qarasam bir payt,
Tashqarida o`zga manzara.
Yo xudoyim ne hol ittifoq,
O`zni sezdim kaltabin, omi.
Qandoq bo`lsa turardi shundoq,
Hashamatli uylarning tomi.
Kimga aytay bundan arz-da'vo,
Men yurtimning togu-toshida.
Hamma dardni nahotki xudo,
Kambagalning solsa boshiga.
Bu xo`rlikdan qichqirgum purgam,
Kimga kerak bu nash'u-namo;
Ovoz yirtib hayqiray desam,
Bulut bilan to`silgan samo!
2005.
******
Vodiylarda qorongulik cho`kmoqda,
Oqshom quyuladi erigan mumdek;
Ikkimizga nigor tanish so`qmoqda,
Bu kech nechun yana xayolga cho`mdik.
Nechun ruhimizga vahm solar tun,
Nechun chor-atrofda zulmat tumani.
Suyla-chi go`zalim, nechun men bukun,
Yo`qotib qo`yishdan qo`rqaman sani.
So`yla-chi, yuragim nedan bezovta,
Nechun o`rmalaydi dilimda gashlik.
Holbuki, yarashmas tan bersam dovga,
Holbuki, quvnoqlik ayyomi yoshlik.
O, bu savollarning oddiy sababi,
Bas, etar so`zlama, bilaman dildor.
Hali o`rtamizda zil xarsang kabi,
Sevgimiz yo`lida to`ganoqlar bor.
Dod solsak arziydi:-dod, ulardan dod,
Buzmoqlik na hojat inson ahdini;
Ular bilarmikan axir odamzod,
Faqat muhabbatda topar baxtini...
2001.
Cho`l
O`z uyim o`lan to`shak himmatimga munosib,
Kindik qonim to`kilib tugilib o`sgan vatan.
Lekin inson zotining o, bir joyda depsinib,
Muqim yashamoqlikni olgisi kelmaydi tan.
Ajab ruhimga boqib goho qolaman hayron,
Men yashagan go`shada axir chaman-ku hayot.
Ko`klamlardan ayirib, yo`qsa sahrolar tomon,
O, nechun boshlab keldi meni o`jar hissiyot.
Suv ko`rmagan sho`rhoq er, buncha bo`lmasang taqir,
Senga kim ham bo`lardi onaday darddosh, ma'sul.
Men ham nimangga uchdim, ko`rib turibman axir,
Bu kimsasiz chor-atrof, qip-qizil va yaydoq cho`l.
Hadsiz kengliklar uzra ko`targancha chang-to`zon,
Qumlarni shopirmoqda tinim bilmagan quyun.
Ko`zlaring qamashtirar quyosh ham sho`'la-afshon,
Ilon izi yo`llarga to`liqib boqsang mahzun.
Ko`nglim sezar bir paytlar bunda gijja musht bo`lib,
Qaroqchilar talashgan savdogar qizlarini.
Endi-chi bu yo`llarda bo`ron qumlari to`lib,
Shamol ko`mib yuborgan karvonlar izlarini.
Hil taralar ko`k aro ummonlar epkiniday,
Nafasingni bo`ggudek quyoshning harorati.
Biroq bir haqiqatni aytib qo`yay har qalay,
Har go`sha, har bir joyning bordir o`z tarovati.
Axir bo`stonlar qolib, biyobonlarga boqib,
Saksovul yobonlarda kun bo`yi tentib yurdim.
Yulduzlar chaqnaganda o`choqda gulxan yoqib,
Cho`pon-cho`liqlar bilan o`tovda suhbat qurdim.
Bir muddat unut bo`ldi yo`llarning go`r azobi,
Ko`ksimga titroq soldi baxshilarning torlari.
Endi kuylayman yurtim o`spirin oqin kabi,
Tushlarimda uygonib, to`lgonib nahorlari.
Turgaylar nola qilgan shuvoqzorlar bo`yida,
Ne ajab bir kun yana qalbimni she'rga solsam.
O, hech qursa o`shanda shu dalalar qo`ynida,
Qurgoq vohalaringni kamolini ko`rolsam.
Chechak yoysa bunda ham naparmon har guncha-gul,
Kelajak orzularim u dam ushalarmikan.
Bilmaysanki ona yurt, sening boglaring tugul,
Hatto cho`llaringda ham ko`rmasam deyman tikan.
Garchi u kunlargacha mashaqqatlar-ku talay,
Biroq-ki niyatlarim pokiza, qutlug manim.
Dardlarim to`nsa hamki, yuragimda har qalay,
Buyuk istiqbolingga ishonchim bor vatanim!
2002.
Qishloq
Sayohat na'vida netay betinim,
O`zga go`shalarni kezdim ko`p uzoq.
Endi ta'surotlar ogushida jim,
Yana quchogingga qaytaman qishloq.
Axir ayt, bagringsiz qayga bo`shatay,
Shahar shovqinidan to`ngan dilimni.
Manzillar oralab kelganman atay,
Unutarmidim men tuqqan elimni.
Qay sarhad bo`lmasin mukarram derlar,
Odamzod palagi yozilgan tuproq.
Va lekin do`stlarim menga bu erlar,
Qadrdon tuyular har nedan ko`proq .
Bahorgi sellarning toshqin mahali,
Bo`tana to`lqinlar oqqan soylar bu.
Hali unutmadim, yodimda hali,
Ajib bolaligim kechgan joylar bu.
Qanday shoshqin edim, qanday sho`x edim,
Eslayman hali go`r yigit yoshimda.
Seni uchratdimu qay kun malagim,
Muhabbat tashvishi tushdi boshimga.
Sokin xilvatlarda shodumon-xurram,
Visol onlarini o`tkazdik birga.
Xushvaqt u kunlarni eslasam bu dam,
Enib kelaverar bari xotirga.
Yana uchrashmoqlik etgay deb nasib,
Qishloq quchogingga talpinaman mast.
Sogingan do`stlarim bagriga bosib,
Osmonu-falakka ko`taradi dast.
Qaysi bir hovlidan yangraydi o`lan,
Qizchalar nigohi aytadi dilroz.
Tandirdan uzilgan issiq non bilan,
Onam yo`llarimga chiqadi peshvoz.
Salqin sohillarni qo`yniga chorlab,
Elda shovullaydi daraxtlar shoyon.
Arzanda o`glini qutlab, erkalab,
Go`shalarin ochar yana har oshyon.
Ko`zlarimga goyat go`zaldir olam,
Ko`p ezgu sharofat ko`rsatding menga.
Ey qishloq, kun kelib qaniydi men ham,
Arziy olsam edi iltifotingga.
2001.
Figon
(Elegiya)
Daftarim betida gamnishin qaydlar,
Bugunim ortidan shoshmoqda ertam.
Sen yaxshi bilasan axir bir paytlar,
Shodumon kunlarim bor edi erkam.
Musaffo ko`nglimda yo`q edi doglar,
Yoqut yulduzlarga boqardim sirli.
Muhabbat-la o`tgan o, o`shal choglar,
Hayotim bor edi chindan arzirli.
Chindan sevar edim borligim bilan,
Visol oqshomlarin intiq xushlardim.
Qaro ko`zlaringga boqqancha teran,
Nozik siynalaring sekin ushlardim.
O, qanday sururbaxsh edi u onlar,
Boglarni kezardik poyi-piyoda.
Nega tushunmadi bizni insonlar,
Biz baxtli bo`lmadik nega dunyoda?!
Siylamadi hayot bizlarni nechun,
Nechun yo`llarimiz tushdilar ayro?!
Devorga suyanib o`ylayman bukun,
Shundq ma'nisizmi taqdirimiz yo?!
Naysonlar ko`rdikmi dunyoga kelib,
Yillar zalvorini etyapmizmi his?..
Zirapcha misoli ko`ksimiz tilib,
Shundoq o`tib borar nahot umrimiz?!
Vujudimiz gamdan bo`lmoqda lohas,
Kun sayin dilimiz poralar kudrat;
Bas etar qiynoging, etar endi bas,
Endi madad bergil ilohiy qudrat.
Holimiz ne kechar yo`qsa hasratda,
Shundoq jonga tegdi yashamoq mungli;
Garchand xudosan-ku, xudosan xudo,
Axir temir emas odamzod ko`ngli.
2001.
Bahor
Tabiat ko`rsatmish tengsiz bir jamol,
Viqor-la jilmayib bukun betakror.
Besh kunlik afifa kelinchak misol,
Do`stlar o`lkamizda yuz ochar bahor.
Ko`kdagi turnalar qo`shigin tinglab,
Zaminu-samovat cho`lgar idrokim.
Dalalar gulshanga aylanmish minglab,
Borliqda bir go`zal yasharish hokim.
Toglarning erigan qorli suvidan,
Amu sohillarin toshqinlar qamrar.
Ilhomim qaynaydi ko`ngil tubidan,
Yoshlikday musaffo axir bu damlar.
Ajabtovur esar mayin shaboda,
Tongdanoq shudringga belangan o`tlar.
Muallaq osilgan kuyi samoda,
Chordona quribdi baxmal bulutlar.
Yomgir ham quyadi zumda betoqat,
Chaqinlar yiltillar xanjar tusida.
Dunyoni to`ldirib faqat va faqat,
Kuylaging keladi baxt xususida.
Osmondan tushganday shu dam qaniydi,
Bogda sayr aylasang sevgiling bilan;
Sevishganlar deya barcha taniydi,
Ahd-vafo boylasang sevgiling bilan.
Istasang bor mayli navro`z sayliga,
Qalbingni o`rtasin hislaring sohir.
Bir zum quloq tutgil ko`ngil mayliga,
Aslida bahor bu go`zallik axir.
Qara muhabbatning sahfosi elar,
Xushbuy chechaklarning sarxush atridan.
Mana asrlarki, bol tomib kelar,
Bahor, shoirlarning visol satridan.
Mana daraxtlar ham gulga burkandi,
O, tengsiz go`zal yurt - fayziyob o`lkam.
Hozirgina yomgir yogib turgandi,
Endilikda quyosh nur sochar ko`rkam.
Samo gumbazida naqsh o`laroq,
Ko`kda charx urmoqda mitti qaldirgoch.
Mehmon kelayapdi do`st, biroq yo`l yiroq
Lekin hozirdanoq darvozangni och.
Sumalak tortilar axir bizda ham,
Momolardan qolgan urf-odat rasm.
Do`stlar davrasida ko`raylik baham,
Bahor quvonchi-yu, shodiyonasin.
Tugab bitsin tamom gamboda gussa,
Ko`ngilda qolmasin zarracha armon.
Tinglagandek go`yo musaffo qissa,
Bahorday ochilib yur faqat inson.
Sening cho`qqilaring bahaqqi kushod,
Dongdor Himalayni etgudek soya.
Seni olqishlayman bukun odamzod,
Mayli yuksalaver poyama-poya.
Nihoya topmoqda galgi muloqat,
Nigohing bahorday bo`lsin xush-ta'tim.
Seni ezgulikka chorlasin faqat,
Ko`ksimni yondirgan shu muhabbatim!
2001.
***
Bas sozlama, etar shoir, bu olamning vasfidan,
Onqir-chonqir, orqa-oldi, hamda, baland-pastidan.
Yutinishga sharobdan quy, nosh etaylik bazmimiz,
Olar bolsam, olib boldim bu dunyoning dastidan.
Xavotir
Menku rost shoir zamon harna haq so`zni aytay,
Miqyosimiz unutib keng olamga bo`ylaylik.
Qobigida qotishgan pilla qurtday tanglanmay,
Biz ona deb atagan zaminni ham o`ylaylik.
Kiotadagi hujjat dunyo kelajagi-chun,
Zo`r tatbiq bo`lgan edi o`yga tolguvchilarga.
Lekin bermabdi asos, afsus, nadomat bukun,
Tabiat sofligiga raxna solguvchilarga.
Yangi zavodlar qurib, alyumin magnatlari,
Dunyomizni solarkan qarang-a asoratga;
O`zbeku-tojiklarga etgan talofatlari,
Undamasmi do`stlarim bizlarni jasoratga.
O`ziga xon, o`ziga podsho davlatlar,
Ogulasa borliqqa xudo bergan hayotni;
Ey, bizdan mahtal umid kutayotgan avlodlar,
Men gul va bulbul haqda yozarmidim bayotni.
Yo`q, ko`ksimda zamonning toshqin-qasirgalari,
Davrimning dardi nima, avvaldan bilganman men.
O, zaminning boshboshdoq, qutirgan dolgalari,
Dunyoni qutqarish-chun dunyoga kelganman men.
Ey odamzod, ko`zingni kattaroq ochib qara,
His qil sen ham bir nafas borliqning gamlarini;
Har xil zahar ftorlar, bunda zarrama-zarra,
Emirib borayotir ozon qatlamlarini.
Bir yoqda atom bilan qutirgan muttahamlar,
Bir yoqda qora tuynuk - yulduzlarni yamlashi;
Ellarning tinchligi-chun, ogoh bo`ling odamlar,
Boshimizda shay axir metiorlarning hamlasi.
Bu baloyi-ofatdan kim bizga bergay madad,
Kim bizni kelajakka etkazib qo`ygay omon.
O, gaflat bandalari, mangumas hayot abad,
Chayqalib turganini ko`rmayapsizmi zamon?!
Men shundan so`zlayapman, armon bilan dil ochib,
Na xush manga bahonggiz, demang pessimist shoir;
Zamin qaygusi ila davru-zamonlar oshib,
Dunyo-yu dahri-dundan olayapman xavotir.
Chunki yorug olamdan umidim hali katta,
Yulduzni ko`zlagudek menda ham orzu-havas.
Faqat bir iltijoyim, mendan so`ng,kelajakda,
Odamzodning hayoti qalqinib turmasa bas!
2006.
***
Diloromga
Bilmayman qaysi payt, qaysi zamona,
Osmon moviy edi, qo`ngir er edi.
Seni dunyolarga bermas jonona,
Meni Sherzod Komil Xalil der edi.
Shundan buyon o`zi qancha vaqt o`tdi,
Qancha zamon o`tdi men bilmay qoldim.
Meni daholikning da'vosi tutdi,
O`zimni telbalik dardiga soldim.
Zarra ko`rinmadi mening ko`zimga,
Sen uchun chekilgan ayriliq,gamlar.
Azizam, men nega kelmay o`zimga,
Mendan yiroq bukun otashin damlar.
Balki shundan qaro kiygan kunduzim,
Balki shundan dunyo yodimdan o`chdi.
Osmonga qaragil mening yulduzim,
Osmonga qaragil yulduzim uchdi.
Endi shodlantirmas navqironligim,
Endi to`lqinlatmas yoshligim behud.
O, o`tkinchi umrguzaronligim,
Chin ishqni ilgamay o`tibdi mahdud.
Endi nima bo`lar buyogi - hayot,
Endi nima bo`lar o`zi bilmayman.
O, menga suyukli bo`lgan barhayot,
Sendan boshqasini nazar ilmayman.
Agar shunday qilsam,men-da zil ketgan,
Agar shunday qilsam -o`zimni inkor.
Azizam, ishongil, umrim el ketgan,
Azizam, ishongil, yashashim bekor!
2006.
